KAREKODLU ÇEK RAPORU NASIL OKUNUR?
Karekodlu Çek Raporunu incelendiğinizde elinizde bulunan çekle ilgili kabul veya red kararı veriyor olacaksınız. Bu karar sizin kabullenebileceğiniz risk miktarı ile ilgilidir. Bu kapsamda rapordaki veriler ışığında çekleri 4 ayrı gruba ayırabiliriz.
Hukuki geçerlilik konusunda risk taşıyan çeklerdir.
- Hakkında ihtiyati tedbir kararı varsa,
- Keşideci firmanın künyesi veya şahıs bilgileri ile Karekodlu Çek Raporundaki bilgiler arasında tutarsızlık varsa ilgili çek bu grupta değerlendirilebilir.
Raporunda çek hamiline sorularak aydınlatılması ve detaylı araştırılması gereken bölümler bulunan, tatmin edici cevaplar alınamazsa kabul edilmemesi ya da alınan açıklamalara göre teminatlandırılması önerilen çeklerdir.
- Keşidecinin Çek Endeksi 500'ün altındaysa,
- Keşidecinin halen ödenmemiş karşılıksız bir çeki bulunuyorsa,
- Keşidecinin ileri vadeli çek adedinde sıra dışı bir artış görülüyorsa,
- Keşideci hakkında çek yasağı veya iflas kararı varsa,
- Alınan çekin tutarı, ortalama çek tutarının 2 katının üzerindeyse ilgili çek bu grupta değerlendirilebilir.
Raporunda çek hamiline sorularak aydınlatılması ve detaylı araştırılması gereken bölümler bulunan, tatmin edici cevaplar alınamazsa teminatlandırılması önerilen çeklerdir.
- Keşidecinin son 12 ayda arkası yazıldıktan sonra ödenen çeki olmakla birlikte, bu çeklerden sonra ödenen çekleri varsa ve arkası yazıldıktan sonra ödenen çeklerin oranı, toplam ödenen çeklere göre çok düşükse,
- Keşidecinin Çek Endeksi 501-999 arasındaysa,
- Alınan çekin tutarı, ortalama çek tutarından yüksekse,
- Alınan çekin vade tarihinde çok fazla ödenmesi gereken çek görünüyorsa,
- Keşidecinin son 12 ayda ibraz edilen çeki yoksa ilgili çek bu grupta değerlendirilebilir.
Keşidecinin geçmişteki çek ödeme alışkanlıkları dikkate alındığında, ödenme olasılığı yüksek olan çeklerdir.
- Keşidecinin Çek Endeksi 1000 ise,
- Keşideci son 12 ayda yüksek adette çek ödediyse,
- Keşideci son 12 ayda benzer veya daha yüksek tutarlarda çekler ödediyse,
- Keşidecinin düzenlediği çeklerden ilk ibraz edilenin ibraz tarihi son 12 aydan önceyse ilgili çek bu grupta değerlendirilebilir.
KAREKODLU ÇEK RAPORU İÇERİĞİ
1Firma Bilgileri
Karekodlu Çek Raporunun birinci bölümünde; karekod vasıtasıyla sistemden getirilen keşideci ve çek bilgileri bulunur. Bu bilgilerle, çek yaprağının üzerinde yazan bilgiler karşılaştırılarak dolandırıcılık ve sahtecilik kontrolleri yapılabilir.
2Çek Endeksi
Çek Endeksi; keşidecinin geçmiş çek ödeme performansı üzerinden hesaplanan, 0 ile 1000 arasında değişebilen bir nottur.
Son 36 ayda keşide edilen çekler dikkate alınarak hesaplanmaktadır. Bu dönem içerisinde 1 adet çekin bulunması Çek Endeksinin hesaplanması için yeterlidir.
Son 36 ay içerisinde keşideciye dair hiç çek verisi yoksa ya da keşidecinin sadece son 6 ay içerisinde çeki olup bu çekler ödenmiş ise Çek Endeksi hesaplanamaz. Geçmiş verilere dayalı analizlere göre; Çek Endeksi 1000 olan keşidecilerin ileride çeklerinin yazılması ihtimali, diğer keşidecilere göre çok daha düşük çıkmaktadır. Buna bağlı olarak; keşidecinin Çek Endeksini, son 36 ay içerisinde keşide edilen çek adedi ile birlikte değerlendirip yorumlamak gerekir. Örneğin; son 12 ayda keşide edilen bir çek söz konusu değil ise Çek Endeksi eski çek ödeme bilgileri ile hesaplanmış olacağından geçen bu süre içerisinde çek sahibinin ödeme kabiliyetindeki muhtemel değişiklikler ayrıca sorgulanmaktadır.
Çek Endeksi Nasıl Hesaplanır?
- Çek Endeksi 0 ise; Çek Endeksinin "0" olması, keşidecinin son 36 ayda düzenlediği tüm çeklerin karşılıksız çıktığını gösterir. Bu keşideciye ait çekler kesinlikle kabul edilmemelidir.
- Çek Endeksi 1 ile 500 arasında ise; Çek Endeksinin "1-500" aralığında olması, keşidecinin halen ödenmemiş en az 1 adet karşılıksız çeki olduğu anlamına gelir. Bu değer "0"a yakınsa halen ödenmeyen çeklerin oranı sebebiyle risk artar. Çek Endeksi bu aralıkta olan bir keşidecinin halen ödenmemiş çekleri olduğundan, kabul edilecek çekin de ödenmeme olasılığı yüksektir. Bu kategorideki keşidecilerin çekini kabul etmek yüksek risk oluşturur.
- Çek Endeksi 501 ile 999 arasında ise; Keşidecinin son 36 ay içerisinde arkası yazılmış, karşılıksız çıkmış ya da gecikmeli bir çeki olmasına rağmen, halihazırda tüm çekleri ödenmişse Çek Endeksi "501-999" arasındadır. Bu değer 500'e yakınsa risk artar. Bu aralıkta Çek Endeksi olan bir keşidecinin çekini kabul etmek riskli olarak değerlendirilir. 750'nin altındaki Çek Endeksi daha yüksek riske işaret ederken, 750'nin üzerindeki Çek Endeksi nispeten daha düşük risk oluşturur. Arkası yazılıp sonradan ödenen çeklerin tarihi ne kadar eskiyse Çek Endeksi 1000'e o kadar yaklaşır ancak 1000'e ulaşmaz.
- Çek Endeksi 1000 ise; Çek Endeksi 1000 olan keşidecinin, son 36 ayda kestiği tüm çekleri zamanında ödenmiş demektir.
3Detaylı Rapor
Bu bölümde çek keşidecisinin çek ödeme performansı ve elinizde bulunan çekin durumuna ilişkin bilgiler yer alır.
Çek Yasağı, Çek Numarasına Ait İhtiyati Tedbir Kararı, İflas Kararı bilgilerindeki işaretlerin anlamları şu şekildedir:
Normal koşullarda ibraz edilen çeklerin adet ve tutarı ile ibrazında ödenen çeklerin adet ve tutarının eşit olması beklenir. Bu keşidecinin tüm çeklerini zamanında ödediğini göstermekte ve düşük riski işaret etmektedir.
Sarı ile gösterilen, arkası yazılan ve sonradan ödenen çekler olması durumunda, keşidecinin bazı çeklerinin arkasının yazıldığını ancak sonradan ödendiğini ve buna bağlı olarak sunulan çekin de riskli olabileceğini gösterir. Son 12 ay içerisinde sarı işaretlenmiş çekler varsa bu durumda daha dikkatli olunması gerekir.
Bu bölümde kırmızı ile işaretlenmiş arkası yazılan ve halen ödenmemiş çek bulunması durumunda yüksek risk söz konusudur ve çekin kabul edilmemesi önerilir.
Bu kısımda; keşidecinin bankacılık sistemine girmiş, ileri vadeli çeklerinin gelişimine yer verilmektedir. İstatistikler keşide edilen çeklerin adetlerindeki sıra dışı artışların yüksek riskli olduğunu göstermektedir. Bu grafiğin amacı geçmişte keşide edeceği çek adetlerinin çok daha üzerinde ileri vadeli çek keşide etme eğilimine giren keşidecilerin potansiyel risklerini ortaya çıkarmaktadır. İleri vadeli veya içinde bulunulan ay için geçerli olmak üzere sıra dışı çek adedi artışları söz konusu ise çok daha dikkatli olunmalıdır. Daha açık anlamıyla; sonraki aylardan birinde, geçmiş aylar ortalama çek adedinin 4-5 kat üzerinde ileri vadeli çek adedi görülüyorsa dolandırıcılık olasılığı göz ardı edilmemelidir.
Dilerseniz bu kılavuzu internetiniz olmadığında da okuyabilmek için şimdi PDF formatında indirebilirsiniz.
